Trafikte ‘dur-düşün ve harekete geç’ tekniği kullanılmalı…

Adrenalin bağımlılığı olan kişilerin trafiğe çıkmadan önce kısa süreli hazdan ziyade uzun vadeli hedeflere yönelik hareket etmeleri gerektiği uyarısında bulunan Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Trafikte hız yapma ve makas atma gibi riskli davranışlar yapma isteği olduğunda ‘dur-düşün ve harekete geç’ tekniğini kullanarak hareket etmeleri önerilir. Kişi bu teknikleri uygulamakta zorlanıyor ya da uygulamasına rağmen dürtülerini kontrol etmekte zorlanıyorsa ruh sağlığı uzmanından destek alması faydalı olabilir.” dedi. Cumali Aydın ayrıca, ehliyet alırken yapılan psikiyatrik muayenenin yeterli olduğunu belirterek, bu değerlendirmenin ne kadar sağlıklı yapıldığı ve kriterlere dikkat edilip edilmediğinin asıl üzerinde durulması gereken nokta olduğuna dikkat çekti.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, tehlikeli şekilde araç kullanan ve kaza yaparak olay yerinden kaçan kişilerin içinde bulundukları psikolojik durumları değerlendirdi.

Kaza yapan kişinin olay yerinden kaçmasının pek çok nedeni olabilir 

Bir kazaya sebep olan sürücünün olay yerinden uzaklaşması ve yardım etmek için durmayışının ardında yatabilecek psikolojik etkenleri değerlendiren Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Öncelikle yaşanan bu durumu psikolojik bir sorunla izah etmek, yaşanan durumu açıklamak için yeterli olmayabilir. Çünkü kazaya sebep olan kişi ile ilgili herhangi bir kanaate varabilmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç gerekmektedir.” dedi. 

Bir kişinin kaza yerinden kaçmasının pek çok nedene bağlı olabileceğini belirten Cumali Aydın, bu nedenleri şöyle sıraladı:

“Kazayı gerçekleştiren kişi ceza almaktan ya da kaza sonrası kendisine saldırılmasından korkmuş ve bu nedenle kaçmış olabilir. Bununla birlikte madde ya da alkol etkisi altında olabilir bu nedenle yaptığı davranışın sonucunu umursamamış ya da farkına dahi varmamış olabilir. Kazaya neden olan kişiyi, kişilik özellikleri açısından değerlendirecek olursak, bu kişi vicdan ve empatiden yoksun psikopat kişilik özellikleri taşıyor olabilir. Ayrıca kazayı gerçekleştiren kişinin yaşı da (18 yaş altı) göz önünde bulundurulması gereken önemli bir faktördür. Bu yaşlardaki kişiler riskli davranışlar sergilemeye daha yatkın olabilirler. Yaptıkları davranışların olası sonuçlarını değerlendirmede daha zayıf olabilirler. Bu durum da bu kişilerin hız yapmak, trafikte makas atmak gibi riskli davranışlar sergilemelerini daha olası kılabilmektedir.”  

Ehliyet alırken yapılan psikolojik test yeterli mi?

Kişilerin ehliyet talebinde bulunduklarında pek çok parametrenin bulunduğu psikiyatrik muayeneden geçtiklerini hatırlatan Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, “Bu parametrelerle, sürücü adayının zeka durumunun ne düzeyde olduğu, bunama, narkolepsi ya da epilepsi gibi nörolojik problemlerinin olup olmadığı, şizofreni ve bipolar gibi psikiyatrik bozukluk olup olmadığı, dürtü denetim problemi olan aşırı fevri kişilik yapısına sahip olup olmadığı, bununla birlikte alkol ve madde kullanımının olup olmadığı gibi hususlar denetlenir.” bilgisini verdi.

Psikiyatrik muayenenin oldukça detaylı ve yeterli olduğunu belirten Cumali Aydın, ancak bu değerlendirmenin ne kadar sağlıklı yapıldığı ve kriterlere dikkat edilip edilmediğinin asıl üzerinde durulması gereken nokta olduğuna dikkat çekti: “Özetle muayenenin yeterliliğinden ziyade ehliyet alım sürecinde uygulanan prosedürlerin ne kadar sağlıklı uygulandığı ve gerekli denetimlerin sağlanıp sağlanmadığı konusu üzerinde durulması daha sağlıklı olacaktır.” 

Riskli davranışlardan önce ‘dur-düşün-harekete geç’ tekniği kullanılmalı 

“Adrenalin bağımlılığı olan kişilerin eylemleri incelendiğinde riskli davranışlarda bulunma eğilimlerinin diğer insanlara nazaran çok daha yoğun olduğu görülmektedir.” diyen Uzman Klinik Psikolog Cumali Aydın, adrenalin bağımlılarında adrenalin ve ruhsal açıdan iyi oluş arasında ilişki olduğunu dile getirdi. Bu tür kişilerin iyi hissedebilmek için adrenalin arayışına girdiklerinin görüldüğünü ve adrenalin artışına neden olacak pek çok aktivitede bulunduklarını da ifade eden Cumali Aydın, “Hızlı araba kullanmak, paraşütle atlamak, dövüş sporlarıyla ilgilenmek, iş yaşamlarında riskli kararlar almak ve kumar oynamak gibi davranışlar bu davranışlara örnek olarak gösterilebilir.” dedi.

Bu kişilerin trafiğe çıkmadan önce kısa süreli hazdan ziyade uzun vadeli hedeflere yönelik hareket etmeleri gerektiği uyarısında bulunan Cumali Aydın sözlerini şöyle tamamladı:

“Trafikte adrenaline yönelik gerçekleştirecekleri davranışların olası olumsuz sonuçlarını düşünmeleri ve bu sonuçları göz önünde bulundurarak trafiğe çıkmaları gerekir. Trafikte hız yapma ve makas atma gibi riskli davranışlar yapma isteği olduğunda ‘dur-düşün ve harekete geç’ tekniğini kullanarak hareket etmeleri önerilir. Kişi bu teknikleri uygulamakta zorlanıyor ya da uygulamasına rağmen dürtülerini kontrol etmekte zorlanıyorsa ruh sağlığı uzmanından destek alması faydalı olabilir.”