İade Edilen Ürünler ve Laboratuvar Testlerine Ticaret Bakan açıklayıcı yanıt vermedi

CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer’in Ticaret Bakanı Ömer Bolat’a yönelttiği soru önergesi, Rusya’ya ihraç edilen limon, mandalina ve fıstık gibi ürünlerin iade edilme gerekçeleri ve bu ürünlere uygulanan işlemleri gündeme taşıdı.

 Gürer’in önergesindeki sorular hem ürünlerin iade edilme sebeplerine hem de laboratuvar muayenelerinin doğruluğuna yönelik inceleme yapılıp yapılmadığına yönelikti. Gürer ayrıca, iade edilen ürünlerin akıbeti açıklık getirilmesi talep etti.   GÜRER’İN SORULARI CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer’in soruları şu şekilde: “Rusya'ya ihraç edilen ve iade edilen limon, mandalina, fıstık gibi ürünlerin iade gerekçesi nedir? İade edilen ürünlerin miktarı nedir? İade edilen ürünler imha edilmiş midir? Bu ürünlerin tekrar kullanılması veya başka bir pazarda satılması söz konusu olmuş mudur? İhracat yapılan ürünlerin gümrüklerde laboratuvar muayenesinden geçerek çıkış izni aldığı göz önünde bulundurulduğunda, laboratuvar muayenelerinde bir sorun veya eksiklik mi bulunmaktadır? Laboratuvar sonuçlarının geçerliliği veya doğruluğu konusunda bir inceleme yapılmış mıdır? İade edilen ürünler ile ilgili herhangi bir soruşturma başlatılmış mıdır? Soruşturma başlatıldıysa, bu soruşturmanın içeriği ve amacı nedir? Yıl içinde Rusya tarafından veya diğer ülkeler tarafından iade edilen başka hangi ürünler bulunmaktadır? Bu iade edilen ürünlerin miktarı nedir ve iade gerekçeleri nelerdir?”   TİCARİ KALİTE DENETİMLERİNE VURGU Ticaret Bakanı Ömer Bolat, verdiği yanıtta,geleneksel tarım ürünlerine (bitkisel yemeklik yağlar, yaş meyve ve sebzeler, kuru ve kurutulmuş ürünler vb.) yönelik, ihracatta ve ithalatta ticari kalite denetimleri, 2024/21 sayılı Ürün Güvenliği ve Denetimi (ÜGD) Tebliği (Bazı Tarım Ürünlerinin İhracatında ve İthalatında Ticari Kalite Denetimi Tebliği) hükümleri çerçevesinde gerçekleştirildiğini belirtti. Bolat, “Tarım ve Orman Bakanlığınca gerçekleştirilen insan, hayvan ve bitki sağlığına ilişkin denetimlerden farklı olarak, uluslararası standartlar doğrultusunda, ticari kalite denetimleri kapsamında ürünlerin olgunluk, sınıf, boy, meyve eti sertliği, tağşiş olup olmadığı vb. bilgisinin yanı sıra ambalajlama ve etiketlemeye ilişkin özelliklerine bakılmaktadır.” ifadelerini kullandı.   TİCARİ KALİTE DENETİMLERİNİN KAPSAMI VE UYGULAMASI Ticari kalite denetimlerinin, ürünlerin olgunluk, sınıf, boy, meyve eti sertliği gibi fiziksel özelliklerinin yanı sıra ambalajlama ve etiketleme kriterlerini de kapsadığını belirten Bolat, bu denetimlerin Bakanlık laboratuvarlarında veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş laboratuvarlarda ve Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş kamu veya özel laboratuvarlarda yapıldığını belirtti. Öte yandan, Tarım ve Orman Bakanlığınca tüm ülkeler ile gıda ve tarım ürünleri dış ticaretinde insan, hayvan ve bitki sağlığı alanında denetimler gerçekleştirildiğini belirten Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “İlgili ürünlerde bakteri, virüs, pestisit kalıntısı, zirai zararlı, aflatoksin ve GDO tespiti gibi insan, hayvan ve bitki sağlığına ilişkin hususlara bakılmakta ve söz konusu ürünler anılan Bakanlıkça verilen izinler/sertifıkalar ile ithal/ihraç edilebilmektedir.” dedi.   GERİ GELEN ÜRÜNLER VE İLGİLİ İŞLEMLER Bakan Bolat, geri gelen tarım ürünlerinin işlemlerine de değindi. Bolat, “Geri gelen eşyaya ilişkin hükümler Gümrük Kanunu’nun 168 ila 170’inci maddeleri ile Gümrük Yönetmeliğinin 446 ila 453’üncü maddelerinde düzenlenmiştir. Gümrük Yönetmeliğinin 448’inci maddesi ile geri gelen eşyanın beyanının, beyanın kontrolünün ve diğer işlemlerinin 180 ila 195’inci madde hükümlerine göre yapılacağı hüküm altına alınmıştır. Diğer kurumlarca yapılacak kontroller, Gümrük Yönetmeliğinin 181’inci maddesine göre gerçekleştirilmekte; kontrollerin sonucuna göre, eşyanın yurda girişine izin verilmekte, mahrece iade edilmekte, üçüncü bir ülkeye transitine izin verilmekte ya da imha edilmek üzere gümrük idaresine terk edilmektedir. Dolayısıyla, geri gelen eşyanın tarım ürünleri olması halinde dış ticaret mevzuatı hükümleri gereği, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından gerekli kontroller sınır gümrük idaresinde gerçekleştirilmekte ve söz konusu eşyaya uygulanacak işlemlere, kontrol sonucuna göre karar verilmektedir. Kontroller sonucunda Türkiye Gümrük Bölgesine girişi uygun görülen eşyanın serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescilinden sonra ithalat işlemleri tamamlanmaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığınca yapılan kontroller sonucu Türkiye Gümrük Bölgesine girişi uygun görülmeyen eşyanın ise girişine izin verilmemekte ve söz konusu eşya sınır gümrük idaresinde imha edilmektedir.” ifadelerini kullandı. İADE EDİLEN ÜRÜNLERLE İLGİLİ BAKANLIK AÇIKLAMALARI Bakan Bolat, Diğer taraftan, geri gönderilen tarım ürünlerinin yurda girişi ile sağlık açısından uygun bulunup bulunmadığına ilişkin kontroller, Tarım ve Orman Bakanlığınca yapıldığını; geri gönderilen tarım ürünlerinin miktarı ve geri gönderilme sebeplerine ilişkin talep edilen bilgilerin anılan Bakanlıkça değerlendirilmesinin uygun olacağını belirtti.   BAKAN’IN YANITI YETERSİZ CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “ Son günlerde de ihraç ürünlerde iadeler görülüyor.Genel ihraç rakamları içinde sınırlı da olsa iadeler varlığı bu bağlamda bir sorunun varlığına işaret ediyor.Ürün ülkemizde labarutuvarlarda incelenip izinler böyle veriliyor.Ülkemiz labarutuvarlarda uluslararası kalitede olduğu söyleniyor.O zaman kabul değerlerine aykırı ürünler nasıl oluyorda sağlanamıyor . Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın, verdiği yanıtta dikkat çeken önemli eksiklikler ve yetersizlikler var.Sorumluluğu Tarım ve Orman Bakanlığı olarak işaret etsede gümrüklerde ticaret Bakanlığı kontrolundadır .Rusya'ya ihraç edilen tarım ürünlerinin iade edilme gerekçeleri, bu ürünlere uygulanan işlemler ve yapılan laboratuvar muayenelerinin doğruluğuna yönelik olarak sorular sordum. Ancak Bakan Bolat’ın verdiği yanıtlar, bu soruları tatmin edici bir şekilde yanıtlamamaktadır.” diye konuştu. Bakan, ticari kalite denetimlerine ve ürünlerin fiziksel özelliklerine odaklanarak, ürünlerin ambalajlama ve etiketleme işlemlerine değinmiştir. Fakat bu açıklamalar, sorularda vurgulanan asıl noktalarla ilgisiz kalmaktadır. İade edilen ürünlerin sağlık açısından neden geri gönderildiğini, laboratuvar testlerinin güvenilirliğini ve iade edilen ürünlerin akıbetini sorgulamıştım. Bakan ise, bu konuda yeterli bir açıklama yapmaktan kaçınmıştır. Üstelik, yalnızca ticari kalite denetimlerinin detaylarına değinmekle yetinmiştir. Oysa asıl önem taşıyan, iade edilen ürünlerin gerçekten sağlık riski taşıyıp taşımadığıdır. ” dedi.