Endüstri 4.0, “4. Endüstri Devrimi” ya da “4. Sanayi Devrimi” terimi ilk olarak 2011 yılında Almanya Hannover Fuarı’nda kullanıldı. Ekim 2012 yılında ise Robert Bosch GmbH ve Henning Kagermann çalışma grubu oluşturarak hazırladıkları 4. Sanayi Devrimi öneri dosyasını Alman Federal Hükümeti’ne sundu. 8 Nisan 2013 tarihinde yine Hannover Fuarı’nda çalışma grubu Endüstri 4.0 raporunu duyurdu. Endüstri 4.0’ın Amacı Nedir? Endüstri 4.0 temel olarak bilişim teknolojileri ile endüstriyi bir araya getirmeyi hedeflemektedir. Yeni Nesil Yazılım ve Donanım : Ana bileşenlerinden ilki; “Yeni Nesil Yazılım ve Donanım“, yani bugünün klasik donanımlarından farklı olarak düşük maliyetli, az yer kaplayan, az enerji harcayan, az ısı üreten, ancak bir o kadar da yüksek güvenilirlikte çalışan donanımlar ve bu donanımları çalıştıracak işletim ve yazılım sistemlerinin kaynak ve bellek kullanımı açısından tutumlu olması hedefidir. Cihaz Tabanlı İnternet – IoT : İkinci bileşen ise; “Cihaz Tabanlı İnternet” (IoT – Internet of Things), yeryüzündeki tüm cihazların birbiriyle bilgi ve veri alışverişi için kullanıldığı, her türlü araç gerece entegre edilmiş, sensör ve işleticilerle donanmış, internet bağlantılı akıllı elektronik sistemlerdir. Bu sisteme kısaca “Siber-Fiziksel Sistemler” de diyebiliriz. Üretim sürecinde fabrikalardaki makinelerde siber-fiziksel sistemlerin kullanılması demek insanlardan neredeyse bağımsız olarak kendi kendilerini koordine ve optimize ederek üretim yapabilecek ‘akıllı fabrikalar‘ demektir. Eğer Endüstri 4.0 stratejisi gerçekleşirse üretim süresi, maliyetler ve üretim için ihtiyaç duyulan enerji miktarı azalacak, üretim miktarı ve kalitesi artacaktır. Buna bağlı olarak sektörel ekipmanlar yeniden şekillenerek, insan faktörlü sanayi tesislerindeki insan odaklı iyileştirmeler de aratarak daha verimli çalışma ortamları yaratılacaktır. Neden Akıllı Fabrikalar? Endüstri 4.0. ve Çevresel Etkileri : Endüstri 4.0, dijital teknolojilerin üretim ve üretim süreçlerine entegrasyonu ile karakterize edilen dördüncü sanayi devrimidir. Bu, işletmelere artan verimlilik ve üretkenlik gibi birçok fayda sağlarken, önemli çevresel etkileri de oldu. Endüstri 4.0’ın en dikkat çekici çevresel etkilerinden biri elektronik atıktaki artıştır. Teknolojik cihazların hızlı devri ile birlikte, yüksek oranda eskime ve bertaraf edilmekte, bu da çevre kirliliğine ve kaynakların tükenmesine yol açmaktadır. Ayrıca, veri merkezleri, sunucular ve yapay zeka gibi Endüstri 4.0 teknolojilerinin enerji tüketimi, sera gazı emisyonlarının artmasına neden olmuştur. Ancak Endüstri 4.0, çevresel sürdürülebilirlik için de fırsatlar sunuyor. Örneğin, akıllı sensörler ve gerçek zamanlı veri izleme, atık ve emisyonları azaltarak enerji ve kaynak verimliliğini artırabilir. Ayrıca, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ve döngüsel ekonomi ilkelerinin uygulanması, Endüstri 4.0’ın çevresel etkilerinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Endüstri 4.0 ile Ortaya Çıkabilecek İşçi Sağlığı Güvenliği Sorunları Nelerdir? Üretim sanayisinin tüm alanlarında İşçi Sağlığı başta olmak üzere çevresel etkilerini bertaraf etmek ve sürdürülebilirlik öncelikli hedef olmalıdır. Akıllı Fabrikaların gelişmesiyle İşçi Sağlığı Güvenliği standartları da genişletilmiş ve insan faktörünün yanı sıra artık çevre faktörü de dikkate alınarak, sadece fabrika içindeki işçi sağlığının korunmasına ek olarak çevresel faktörler daha da önem taşımıştır. Robotik Teknolojilerinin yaygınlaşması üretim süreçlerinin hızlanması ve üretimin artması anlamına gelse de bu daha yoğun ve daha hızlı bir şekilde hava kirleticilerinin doğaya salınımı anlamına da gelmektedir. İşçi Sağlığı Güvenliği Standartları Akıllı Fabrikalar İçin Geçerli midir? Her ne kadar İSG’nin açılımı İş Sağlığı ve Güvenliği demekse de maalesef bu kavramı “İşçi Sağlığı ve Güvenliği” diyerek kendi çıkarlarımız için kullanabiliyoruz. Oysa İş Sağlığı kavramı içerisinde çevresel etkilerin korunması da dahildir. Bahsettiğimiz kriterler dahilinde insan sağlığı sadece üretim tesisi içinde çalışanları değil, doğaya salınan kirleticilerin de bertarafı ile filtrelenmesini  de öngörmektedir. Bu sebeple Akıllı Fabrikalarda yaygın olarak kullanılan ve Robotlar ile daha yoğun bir şekilde çevreye yayılan bu mikro partikül kirleticilerin filtrelenmesi de İSG standartları kapsamında değerlendirilerek, çözümleri ve sürdürülebilirliği üzerine çalışmalar yürütülmelidir. Başarılı bir dijital dönüşümün yalnızca akıllı bağlantılı fabrikaları ve varlıkları değil, aynı zamanda bağlantılı çalışanları da içerdiğini vurgulamak önemlidir. Çalışan üretkenliğini, kaliteyi, eğtimi ve uzaktan yardımı artırmak için sezgisel insan-makine arayüzlerini, giyilebilir cihazları ve artırılmış gerçekliği savunuyor. Başarılı bir dijital dönüşüm doğrudan işletmenin karı ve zararı ile bağlantılıdır. İnsanları, süreçleri ve teknoloji stratejisini dikkate alarak Endüstri 4.0 dijital stratejinizin yol haritasını oluşturarak yolculuğunuza başlayın. Endüstri 4.0’ a sorunsuz bir şekilde geçiş yapmak için üreticilerin mevcut dijital olgunluk durumlarını değerlendirmeleri ve genel stratejiyi insanlarla, süreçlerle ve teknolojiyle uyumlu hale getiren uzun vadeli bir dijital dönüşüm stratejisini uygulamaya koymaları gerekiyor. Dördüncü Sanayi Devrimi kapıda ve gelir elde etmenin üretimdeki zorlukların üstesinden gelmenin yeni yollarını getiriyor. Endüstri 4.0, analiz etmek, izlemek, kendi kendine teşhis koymak ve diğer makineler ve iş arkadaşlarıyla iletişim kurmak için akıllı ekipman ve otomasyon kullanarak geleneksel üretimi teknolojiyle birleştiriyor. Bazı zorluklar üreticilerin Endüstri 4.0’ a geçişini yavaşlatıyor. Bu zorluklar ise bilgi teknolojileri sistemleri, eski ekipmanlar, iş gücü, yeni süreçler ve finansmandır. Bu zorlukların üstesinden gelmek için dijital stratejiyi oluşturan iş senaryosu, bağlantı, analitik ve teknoloji seçimi ve benimsenmesi önemlidir. Endüstri 4.0’ ın zorluklarını üstelenmeye hazırsanız, sorunsuz bir geçişin anahtarının dijital olgunluğun değerlendirilmesinde ve insanlarla, süreçlerle ve teknolojiyle uyumlu uzun vadeli bir dijital dönüşüm stratejisinin uygulanmasında yattığını unutmayın. Bundan sonraki aşamanın sanayi 4.0’ dan 5.0’ a doğru geçmek olduğunu düşündüğümüzde mavi yakalı ve beyaz yakalıların yaptığı birçok işin robotlar ve yapay zeka tarafından gerçekleştirileceği öngörüldüğü için, atıl kalacak insan kaynağının kendini geçindirecek değeri mevcut para sistemleriyle nasıl sağlayacağı da düşündüren bir meseledir.