Bu yıl da 20 Temmuz günü Kıbrıs Barış Harekatı’nın 50 inci yılını tören ve anmalarla
kutladık. Liseden yeni mezun olduğum 1974 yılının 20 Temmuz günü cumartesi sabaha
karşı Türk Askeri; Kıbrıs Adası’ na çıkarma yaptı. Her yaz olduğu gibi çalışmaya gittiğim
mali müşavirlik ofisinde işlerimi yaptığım sırada 5-6 kişilik arkadaş gurubum ofise
geldiler. Aramızda savaşı konuşuyorduk, sonunda askerlik şubesine giderek askere
alınmamızı talep etme fikrinde mutabık kaldık. Bu arada dışarıda askeri araçlara
bindirilmiş kara kuvvetlerine ait askerlerimizin V işareti (Viktoria yani zafer) yaparak
Mersin ve Taşucu Limanlarına doğru gittiklerini gördük. Eski vilayet yanında bulunan
askerlik şubesine vardığımızda şubenin önü ana-baba günüydü. Bizim gibi askere
yazılmak isteyen gönüllü Türk Gençleri büyük bir kalabalık oluşturmuşlardı. İçeriye
çağrılacağımızı ve kaydımızın yapılacağını beklerken Nöbetçi Subay elinde mikrofon ile
bizlere açıklama yapacağını söyledi. Sakin olmamızı, kendilerinde kayıtlarımızın
olduğunu, ihtiyaç doğduğunda bizleri göreve çağıracaklarını belirtti. Bunun üzerine
kalabalık dağıldı. Biz de evlerimize gitmek üzere şubeden ayrıldık.
Kıbrıs Adası müteaddit defalar yabancı devletlerin işgaline uğrasa da Osmanlı
döneminden beri Türk Adası olarak kaldı. Osmanlı ordusu Lala Mustafa Paşa
kumandası altında 1570 yılının Mart ve Mayıs aylarında Kıbrıs Adasının zorlu fethine
başlamıştır. Sonunda da ada Osmanlı Devletinin olmuştur. Benim Kıbrıs Adası ve Kıbrıs
Savaşları ile ilgili ilk bilgim ilkokul birinci sınıfta iken 1963 yılındaki Kıbrıs Harekatı ile
başladı. Akşamları evlerimizde karartma geceleri uyguladık. Elektrikli lambalar yerine
gaz yağı ile yanan fenerlerle aydınlanmayı sağladık. Bu arada dışarıdan ışık
görünmemesi için camlarımızı gazete kağıtları veya naylon örtülerle kapattık. Birleşmiş
Milletlerin araya girmesi ile barış anlaşması sağlanmış ve tedbir almaya gerek
kalmamıştır.
1964 yılında Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Hava Kuvvetleri'ne ait dörtlü F-100 kolunun
lideri olarak görevlendirilmiş; Gemikonağı Limanı'nda bulunan Rum gemisini bertaraf
etmek üzere dalış yaptığı sırada yara alan uçağından paraşütle atladıktan sonra esir
düşmüş ve işkence görerek öldürülmüştür. Bir haber geldi ki; Türk Hava Kuvvetlerine ait
uçağın düşürüldüğü ve Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’ in şehit olduğu açıklandı. Adana
Baraj Yolu güzergahına çalışan dolmuşlar kendi duraklarına Topel Durağı ismini
verdiler. Topel Dolmuş Durağı ismi şehidimizin ismini yaşatmak için verilmiştir.
Yazımın ilerleyen bölümlerinde günün anlam ve önemi ile Kıbrıs Barış Harekatı’ na ait
bazı bilgileri anlatmaya çalışacağım.
Kıbrıs krizi hangi olayla başladı?
Kıbrıs sorunu, Rumların Kıbrıs Türklerini 1960'da kurulan ortaklık devletinden dışlama,
Ada'da birlikte yaşama ve Ada'yı birlikte yönetme mutabakatını terk ederek, devleti
gaspetmeye çalıştıkları 1963 yılından bu yana, uluslararası toplumun gündemindedir.
1974 Kıbrıs Barış Harekatı nasıl başladı?
Olaylarda Rumların saldırısına uğrayan 103 Türk köyü boşaltılırken, Kıbrıs'ta 1963'te
başlayıp 1964'te de devam eden olaylarda 364 Türk şehit oldu. 6 Ağustos 1964 ise
EOKA lideri Yeoryos Grivas komutasındaki Rumlar; üniversite öğrencileri ile Erenköylü
mücahitlerin savunduğu Erenköy'e saldırı başlattı.
Kıbrıs barış harekatını kim başlattı?
Dönemin Başbakanı Ecevit ve Başbakan Yardımcısı Necmettin Erbakan, İngiltere'den
olumsuz yanıt gelmesinin ardından, garantörlük hakkını kullanarak ve adadaki Türklerin
varlığının tehdit altında olduğunu da dikkate alarak 20 Temmuz 1974'te Kıbrıs Barış
Harekâtı'nın başlaması kararını aldı.
Kıbrıs Barış Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit'in emriyle Türk
Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekâttır.
1974 Kıbrıs Barış Harekatı ne kadar sürdü?
20 Temmuz 1974 sabahında Kıbrıs Harekâtı'nda Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı birlikler
adaya 5 Mil plajından (günümüzde Çıkarma Plajı) çıkarma yaptı. Adından da anlaşıldığı
üzere Girne'nin 5 mil(8 km) batısındadır. 3 gün boyunca (20–22 Temmuz 1974), Türk ve
Rum kuvvetleri 5 Mil plajında çarpıştılar.
Kıbrıs Barış Harekatındaki ölü sayısı ne kadardır ?
Tahtakale semtinde otomobillere açılan ateş sonucunda Zeki Halil ve Cemaliye
Emirali öldürüldü. Birçok farklı köyden 18.667 Kıbrıs Türkü adayı terk etti. John Terence
O'Neill ve Nicholas Rees de 30 bin Kıbrıs Türkünün göç etmek zorunda kaldığını
belirtmiştir. Olaylar sonucu 364 Kıbrıs Türkü ve 174 Rum öldürüldü.
Kıbrıs Barış Harekatı nın sonuçları nelerdir?
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti kuruldu
18 Ağustos'ta sona eren Barış Harekatı ile Türk askeri büyük başarı kazandı ve adada
barış dönemi başlamış oldu. Kıbrıs Barış Harekatı'nda Türk ordusu, 498 şehit verdi.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin varoluş mücadelesinde büyük emekleri olan; Kıbrıs
Türk Halkının önderi Dr. Fazıl Küçük, Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs
Barış Harekatını gerçekleştirerek bu günün Barış ve Özgürlük Bayramı olarak
kutlanmasını sağlayan, Türkiye Cumhuriyeti yöneticilerine ve başta Cengiz Topel olmak
üzere Kahraman Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları ile KKTC Güvenlik Güçlerine bir kez
daha şükranlarımızı sunuyor ve bu kutlu mücadelede hayatını kaybeden şehitlerimizi
rahmet ve minnetle anıyoruz.