‘Kadınların İş Dünyasından Ev Ekonomi Dünyasına Dalışı’
Self servis ekonomi, aile babasının, eşinin istediği buzdolabını, babalar gibi para ödeyerek
faturalı, garantili, şartlı şutlu… hanesine satın almasıdır. Terim olarak karşılığı ise; Hane
halkı (ev ahalisi) harcamalarının artan oranda ve büyük bir kısmının dayanıklı mallara (araçlar
ve makineler gibi) bağlandığı, tüketicilerin kendileri için hizmet üretmelerine olanak sağlayan
bir ekonomidir. Bazı gelişmiş kapitalist toplumlarda teknik yeniliklerin ve artan işgücü
maliyetlerinin bu eğilimi teşvik ettiği söylenir. Self Servis akaryakıt istasyonu, Self Servis
Bankacılık, Self servis Sigortacılık, Self Servis Teknoloji (Self Servis Kasalar-
Süpermarketler) gibi bu projelerin başarılı olması ileride ülke ekonomisi, burada oluşan
fiyatlar (mesela TÜFE fon getirileri vb.)ve self servisin yaygınlaşması açısından da çok
önemlidir. Bu kurumlar Dijitalleşme yatırımlarını arttırırlarsa hem kendi firmaları hem de
müşterileri kazanacaktır.Selfservis ekonomi de bir selfservis cafeler, bir de Hetty GREN
aklıma gelir.Wall Street Cadısı lakabına sahip, Guinness Rekorlar Kitabına giren Dünyanın en
cimri kadını olarak tarihe geçen Amerikalı iş insanı Hetty GREN hakkında ara ara
bahsedeceğim.Çocukluğunda gazete finans sayfalarını, gençliğinde para hakkında her şeyi
öğrenmiş, yaşlı iken de dünyanın en zengin kadını olarak paraya Money dememiştir.
33 yaşındayken milyoner Edward Green ile evlenmiş ve onların 2 çocukları olmuştur.
En sevdiğim tarafı ise; Kocası tüm parasını kaybettiğinde ise Hetty kocasından ayrılmış
olmasıdır. Bul parayı al parayı oldu mu sana BUL PARAYI AL KOCAYI !
Enformel ekonomi, yasa dışı ekonomi, gayri resmî ekonomi, gizli ekonomi diye de
adlandırılan Kayıt dışı ekonomi ise; devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen/geçirilemeyen
ve bu sebeple denetlenemeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir. Çalışanların ilgili kurum ve
kuruluşlara bildirilmemesi kayıt dışı istihdamın bir göstergesi kabul edilir. Ev eksenli çalışan
yemek yapıp satmak, temizlik-eve gündeliğe gitmek, çocuk bakım, örgü yapıp satmak, evde
terzilik yapmak gibi kadınların ev ortamında, pazarda, seyyar olarak aile ekonomisine
faturasız, sigortasız, kira ve vergi ödemeden yaptığı kayıta alınmayan kayıt dışı istihdam
olarak sağlanılan ortamın kayıt dışı ekonominin bir parçasıdır. Ancak ekonomik hayata
katılmayan kişilerin varlığı, çalışma hayatında geride kalan dezavantajlı grupların (engelli,
kadın vs) istihdamda yer bulamamaları da kayıt dışı istihdamın göstergeleri olarak kabul
edilebilmektedir. Ancak evde oturup internetten satış yaptığımızda yani e-ticaret üzerinden
gerçekleştirilen satışlar KDV kapsamına da girmektedir. Türk sosyal güvenlik sistemine göre
kayıt dışı istihdam; çalışarak istihdama katılan kişilerin, çalışmalarının gün veya ücret olarak
ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına hiç bildirilmemesi ya da eksik bildirilmesi olarak
tanımlanmaktadır. Kayıt dışı çalışanlar; Sosyal Güvenlik Kurumu'nun maddi olarak sağladığı
haklardan faydalanamazlar veya olması gerekenden düşük miktarlarda yardım alırlar. Diğer
taraftan Türk sosyal güvenlik mevzuatına göre kayıt dışı işçi çalıştırdığı tespit edilen
işverenlere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanun'unun 102'inci
maddesine göre idari para cezası uygulanmaktadır. Hetty GREN acaba kayıt dışı işler yapmış
mıdır! Bu cimrilikle ne yapacağını bilemeyen GREN, ısınmak için para harcamadığı, en ucuz
kurabiyelerden yediği ve elbisesini paçavra haline gelmeden değiştirmediği kayıtlara
geçmiştir.Zenginlik vergisi ödemek istemediği için ise ev sahibi bile olmak istememiştir.
Hetty çocuklarıyla beraber ucuz otellerde yaşamış ve hatta, oğlunun bacağı kırıldığında
ücretsiz tıbbi yardım arama ısrarı yüzünden oğlunun bacağı kangren olmuş ve kesilmiştir.
Ama ne cimrilik aşkı!
Türkiye ekonomisindeki %28.72'lik kayıt dışılık OECD'nin 34 ülkesinin en yükseği
olmuştur. ABD sadece % 7.95 olan kayıt dışı ekonomi oranıyla OECD'nin en iyisi olurken;
yapılan araştırmalar 2023'te ekonomideki kayıt dışılık oranının % 24 olacağını göstermiştir.
Bu veriler kadının kimseye muhtaç olmaması, aile ekonomisine katkısı, kadının gücü, kadına
değerin; erkeğin rakip ruhu ve koşullara bağlılığıyla aynı kafada olmadığımızın göstergesidir.
Kadınlar sevilmek ve ilgi görmekten zariflikten anlar. Hetty Green en fazla yaptığı zarifliği
ise , bence enteresan ölümü ile gerçekleşmiştir.Şöyle ki ! New York'ta 81 yaşındayken bir
markette satıcıyla şişe sütlerin fiyatı konusunda tartışırken çok sinirlenmiş ve kalp krizi
geçirerek ölmüştür. Öldüğünde, yaklaşık 200.000.000$ mal varlığı bırakmıştır. Ne para ama!!
‘‘Eğer insanlar sadece cezalandırılmaktan korktukları ya da ödüllendirileceğini umut
ettikleri için iyi kalplilerse; o halde gerçekten çok acınacak haldeyiz.’’ Albert EİNSTEİN’nın
söylediği bu sözün altına yıllar önce şöyle bir yazı yazmıştım: ‘‘Sabit Fikirliyiz. Elde 1, Atık,
Portatif, Elektrik Tasarruflu İnsanlarız..Ben en iyisini bildiğimden,benim gibi bakmadığından,
Ben çilekeş herkes mutlu olduğundan, Bak bana yaptı belasını bulduğundan, Nazarı
değdiğinden(gezegen düşmanı,yıldızım düşük), Ben de gördüğünden, Sürü güvenliğinden,
Beni kıskandığından,İşine karışılmamayı bencillik sandığından, Herkesle iyi anlaşırım sen de
sorun var düşüncesinden…GENEL İNSAN OLMA Halindeyiz.’’.Yıllar önce yazdığım bu
hurafeli düşüncelerin, insanların hiçbir şekilde kendilerini değişmediğini görünce
üzüldüm.İnsan kendi için yaşar,başkası için öldüğünü yaptığı fedakarlıklarla süsler.Dışa
yansıttığımız kendimiz ,öz bakımımız, öz saygımız,öz güvenimiz,kişisel gelişimimiz ile
oluşturduğumuz bireysel kimliklerimiz toplumumuzda daha parlayıp daha da örnek
olmamıza neden olacaktır.Bireyin toplumları oluşturduğunu hatırlamalıyız!