DOĞUM SONRASI DEĞİŞEN DUYGULARA DİKKAT !

  Psikolog Gülcem Yıldırım,Postpartum (Doğum Sonrası) Depresyonu ve tedavisi konusunda bilgiler verdi. Depresyonun kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden daha fazladır. Doğumla birlikte hormonal pek çok değişiklik olur.  Doğumdan sonra annenin depresyona girmesi çocuğun gelişiminde kalıcı hasarlara neden olur. Yapılan araştırmalar İlk birkaç hafta yaşanan olumsuz duygu ve durumunun, uykusuzluk, yorgunluk gibi sebeplerden kaynaklı pek çok kadında duygusal iniş çıkışların olduğunu gösterirken daha uzun süren duygu durum bozukluklarının çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir. BEBEK DÜNYAYA GELDİĞİNDE ANNENİN BAKIMINA MUHTAÇTIR Bebek dünyaya geldiği andan itibaren fiziksel olarak diğerinin bakımına muhtaçtır. Bebek anne karnında milimetrik olarak hesaplanan bir sistemden gerçek dünyaya yani beslenmeye, korunmaya, dokunulmaya, sıcaklığa ve temasa ihtiyaç duyduğu yere geldiğinde Otto Rank’ın tabiriyle ilk travmasını yaşar. Bunun adı ‘doğum travmasıdır’. Bebeğin ihtiyacı hiçbir zaman anne karnındaki gibi mükemmel olarak karşılanmayacak ancak ihtiyaçları yerinde ve yeterince karşılandığı zaman ilerde sağlıklı bir çocuk ve yetişkin olabilecektir. BEBEĞİN ANNENİN BAKIMINA BAĞIMLI OLMASI ANNEDE KAYGI YARATABİLİR Anne kendisine her bakımdan muhtaç ve bağımlı olan bebeğin ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanabilir. Özellikle çoğul gebeliklerde ve ilk gebeliği olan annelerde bu durum annenin kaygısını daha da yükseltir. Anne bebeğin sürekli ve bitmeyen ihtiyaçlarına karşı boğulma hisseder. Geçmişte bebeği olan annelerin daima etraflarında onlara yardımcı olabilecek bir annesi, teyzesi, akrabası ya da komşusu vardı. Bu komşular bebeğin bakımına yardımcı olurken anne kendisine bireysel olarak zaman ayırabilmekteydi. Gittikçe yalnızlaşan ve bireyselleşen toplumla beraber anne bebeğinin bakımında yalnız kaldı. POSTPARTUM DEPRESYONUN OLUŞMASINDA DIŞ ETKENLER İstenmeyen gebeliklerde, sosyo-ekonomik zorluk yaşayan ailelerde, eşin duygusal olarak yeterince destekçi olmadığı durumlarda, ölüm ayrılık gibi beklenmedik hayati olaylarda, evlilik dışı gebeliklerde postpartum depresyon olma olasılığı daha yüksektir. DOĞUM SONRASI DEPRESYONU NASIL ANLAŞILIR ? Doğum sonrasında yaşanan depresyon aslında bildiğimiz depresyona çok benzerdir. Belirtileri şöyledir; daha önce keyif alınan etkinliklerden artık keyif alınmaması, boşluk, anlamsızlık ve hiçlik duyguları, enerji azlığı, çok fazla uyuma ya da sürekli uykusuzluk sorunları, halsizlik, rutin yeme alışkanlığının dışında çok az yeme ya da aşırı yemek yeme davranışı, cinsel isteksizlik, sürekli huzursuzluk hissi, konsantrasyon sorunları, yalnızlık, çaresizlik ve intihar düşünceleri. Bu belirtilerden biri ya da bir kaçı annede görülebilir. Ayrıca anne bebeğine zarar vereceği korkularını taşıyabilir.   Deprese olan annelerin bebekleriyle ilişkilerinde uzun süre bebekle göz teması kuramadığı, diğer annelere göre fazla öfkeli olduğu, çocuklarıyla duygusal bağ kurmakta zorlandıkları, çocuğun çıkardığı seslere karşı kayıtsız kaldığı ve ve çocuklarına geri bildirimde bulunmakta zorlandıkları görülmüştür. Depresyonun ilerlemesiyle birlikte annenin ruhsal durumu daha da gerileyerek psikotik bir atak geçirme ihtimali vardır. Psikotik atak geçiren annelerde bebeğini ve kendisini öldürme düşünceleri, bebeğin bakımını yapamama, kirlilik duyguları, bebeğin kendisine ait olmadığı düşünceleri, etraftan kendisine ve bebeğe zarar geleceğine dair paranoid korkular olabilmektedir. BİR ÇOCUK İYİ BİR ANNE OLAMADIĞI İÇİN KORKUNÇ BİR SUÇLULUK DUYABİLİR Yapılan araştırmalar annenin ailesinde postpartum depresyon geçmişinin olmasının duygusal bir geçişi olabileceğini gösteriyor. Özellikle annenin kendi annesi böyle bir durum yaşadıysa annede de görülme olasılığı oldukça yüksek. Sistem aile dizimi terapilerinde mutsuz, duygusuz ve uzak olan annelerin büyüttüğü çocukların kendileri anne olduklarında da annelerinin duygularına benzer duygular yaşadıkları görülüyor. Depresyon sorunu yaşayan annelerin kendi anneleri, çocuklarıyla ilişkilerinde düzensiz, dengesiz ve soğuktur. Çocuklarını kendi iç çatışmaları yüzünden anlayamazlar ve çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını karşılayamazlar. Dolayısıyla  kendi iç dünyasını düzenleyemeyen anne ilerde kendi çocuğunun iç dünyasını düzenleyebilme becerisini kazanamaz. ANNENİN BİLİNÇDIŞI DUYGULARI POSTPARTUM DEPRESYONU TETİKLEYEBİLİR Anne bebeğine kendi ebeveynlerinden ya da kardeşlerinden birinin tasarımını yansıtabilmektedir. Böyle bir durumda anne duygusal bir kaos yaşar, bebeğiyle ilgili gerçekçi tasarımları olmadığı için yaşadığı bu kaotik durumun sonucu olarak postpartum depresyon yaşayabilmektedir. ANNENİN DEPRESYONUNUN BEBEĞE ETKİSİ Bazı anneler depresyonun ortalama bir yıl içinde azaldığını belirtseler de çoğu annede bu durum çok uzun süre devam etmekte ve herhangi bir psikolojik destek alınmadığı taktirde diğer gebeliklerde tekrar etmektedir. Özellikle bebek açısından beyin gelişiminin en hızlı olduğu ve nöronal ağların hızla geliştiği bu dönemde annenin postpartum depresyon yaşaması bebeğin beyin gelişiminde kalıcı hasarlara sebep olabilmektedir. Annesi depresyonda olan bebeklerde de depresyon ve geri çekilme belirtileri görülmektedir. Ayrıca bu bebeklerde bağlanma sorunları olduğu görülmüştür. Annesi depresyonda olan bebeklerin dış dünyaya karşı keşif duyguları azdır, diğerlerine bakmaktan kaçınır, öğrenme kapasiteleri daha düşüktür, diğerleriyle ilişkileri daha kısa süreli ve zayıftır, duygusal gelişimleri yaşıtlarına göre daha geridedir, yeni bir duruma alışma süreleri daha uzundur. TEDAVİSİ VE BAŞA ÇIKMA Aşırı ihmal edilmiş ya da duygusal ve fiziksel ihtiyaçları yerinde ve yeterince karşılanmamış kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir. Tedavide kişinin depresyonda olduğunun farkında olması bunun psikoterapi uygulaması ile geçebileceğini bilmesi önemlidir. Psikoterapide terapist danışan arasında kurulan iletişim sonucunda aktarım ilişkisi başlar. Terapistin aktarımı yorumlaması, danışanın terapide ilerlemesini sağlar. Çocukluk çağında yaşanılan olayların bugünkü hayatıyla bağlantısı konuşulur. Zamanla depresyonun azaldığı ve geçtiği gözlenir.