06 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş&Hatay merkezli depremin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen halen yaraların sarılamadığını ve insanların birçok sorunla baş başa kaldığını gözlemlemekteyiz. Türkiye, pek çok afet türünün önemli sıklıkta yaşandığı bir ülke. Deprem, heyelan, sel, çığ gibi birçok doğa kaynaklı afetin yanı sıra jeopolitik konumu nedeniyle beşeri kaynaklı afet diyebileceğimiz insani krizlerle de sıkça karşı karşıya kalabiliyor. Afet bölgeleri nelerdir? “Yangın afet bölgesi”, yangından etkilenen bölgeyi, “sel afet bölgesi”, selden etkilenen bölgeyi, “deprem afet bölgesi” ise depremden etkilenen bölgeyi ifade etmektedir. İlgili yönetmeliğe göre uygun şartların bulunması durumunda bölge, “genel afet bölgesi” ilan edilmektedir. Deprem bölgesinde yaşayanların yaşanan deprem sonrasında yoğun bir şekilde başka illere göç ettiği ve bunların ne kadarının tekrar yaşadıkları yerlere dönecekleri belirsizdir. Bunda belirleyici olacak temel unsurlardan biri, bölgenin yeniden inşasında devletin başarı düzeyi olacaktır. Afetlerden korunmak ve afetleri daha iyi yönetebilmek için kaderci yaklaşımlardan ziyade bilimsel gelişmeler temelinde yönetim mekanizmalarını güçlendiren yerlerde afetler karşısında sosyal dayanıklılık seviyeleri daha yükseğe çıkarılabilir. İçinde yaşayanları öldürmeyecek binaların ve doğa olaylarına dirençli şehirlerin inşası, ülkedeki mühendislik-mimarlık eğitimlerinin kalitesinden tutun da, başta meslek örgütleri olmak üzere sivil toplum kuruluşlarının bu süreçlere aktif katılımına varıncaya kadar birçok unsurla yakından ilgilidir. Deprem bir toplumsal sorundur. Toplumsal sorunlara karşı yürütülen mücadelede atılacak en önemli adım “bu artık böyle gitmez” diyebilmekten ve toplumsal sorunlara karşı kapsayıcı ve katılımcı siyasi politikalar üretmekten geçer. Deprem ardından göçe bağlı olarak şehirlerin demografik yapısının değişimi konusundaki kaygının Antakya örneğinde daha çok dile getirildiğine tanık olduk. Antakya’da yerleşik nüfusun azalması, Suriyeli nüfusun artması bir risk olarak gazeteciler tarafından açıkça dile getirilmiş durumda. Bu ayrılıkçı söylemlerin toplumsal barışı ve toplumsal içermeyi yeniden tesis etme sürecine olumlu bir fayda sunamayacağı apaçık ortadadır. Afetlerin yıkıcı etkileriyle mücadelede, iyileşme sürecinde toplumsal bağlar oldukça önemli rollere sahiptir. Depremle yıkılan kentleri yeniden ve daha sürdürülebilir olarak inşa ederken kapsayıcı ve katılımcı söylemler ile politikalar geliştirmek vazgeçilmezdir. Afetlere ve krizlere karşı daha dayanıklı olmak siyasi gücün merkezileşmesi ve tek bir elde toplanmasıyla mı yoksa yerel yönetimlerin ve yerel toplulukların güç kazandığı bir yapı ile mi olanaklı olabilir sorusu Kahramanmaraş&Hatay merkezli depremde açık olarak yanıt buldu. Deprem sonrasında gördük ki siyasi gücün merkezileşmesi ve yerel yönetimlerin izole edilmesi afet yönetiminde başarı getirmiyor. Bu çerçevede merkezileşme ve yerelleşme arasındaki gerilimlerin masaya yatırılması her zamankinden daha önemli bir gündem maddesi olarak önümüzde duruyor. Ülkeyi yöneten idarenin şehirlerde hayatı nasıl yeniden başlatabiliriz diye kafa yorup kapsamlı bir program hazırlayarak mera ve ormanlık alanlarda acilen kalıcı konut yapımına hemen başlaması ve evsiz kalan halkın yaşayabileceği konutları bir an önce tamamlaması ve teslim etmesi gerekmektedir. Öncelik, fabrikalarda ve iş yerlerinde hasar tespitinin bir an önce tamamlanarak şehirlerin yeniden hayata dönmesi olmalıdır. Geçici barınma merkezleri ve tedarik zincirleri kısa sürede yapılabilir. Depremde zarar gören ilçelerin sosyoekonomik gelişmişlik endeksinde geri sıralarda yer alıyor olması unutulmamalı. Kulakları olup duymayan, gözleri olup görmeyen medya hiç olmazsa bu konularda gerçek dışı haberler yapmamalıdır.